نام مسئول هسته: نرگس حمیدیان

دانشکده مرتبط: علوم اداری و اقتصاد

تیم راهبری هسته:

دانشجویان تحت راهنمایی تیم راهبری هسته (با موضوع پروپوزال در راستای برنامه پژوهشی هسته):

برنامه پژوهشی هسته:

هسته پژوهشی حاضر در راستای اولویت پژوهشی توسعه پایدار با رویکرد حل مسائل زیست محیطی است که در ادامه توضیح داده می­شود.

اصطلاح گروه همتا به گروهی از افراد یا شرکت‌ها اطلاق می‌شود که ویژگی‌های مشابهی با یکدیگر دارند. این ویژگی‌ها ممکن است سن، تحصیلات، پیشینه قومی، اندازه، صنعت یا بخش باشد. گروه‌های همتا به دلیل ماهیت تأثیرگذار خود شناخته می‌شوند که ازآن به عنوان اثر همتا (Peer Effect) یاد می­شود. زیرا، می‌توانند تصمیم‌های اعضای گروه را شکل دهند. شرکت­های همتا، شرکت‌هایی هستند که در یک صنعت یا بخش مشغول به فعالیت هستند (مانند صنعت نفت، خرده‌فروشی، مخابرات، و غیره) و رقبای تقریباً یکسانی برای یکدیگر بشمار می‌روند. شرکت­های همتا اغلب در تجزیه‌وتحلیل پژوهش‌های دانشگاهی و حرفه‌ای استفاده می‌شوند. تجزیه‌وتحلیل شرکت­های همتا یا مقایسه همتا مانند مقایسه یک سیب با سیبی دیگر است. این بدان معناست که اجزای تشکیل دهنده شرکت­های همتا باید کم و بیش شبیه یکدیگر باشند. این مقایسه‌ها به متخصصان اجازه می‌دهد تا روندها و ناهنجاری‌ها را در رفتار و نتایج شناسایی کنند و به آن‌ها فرصتی می‌دهد تا کارایی‌ها و فرصت‌ها را دریابند. از آنجایی که شرکت‌های یک گروه همتا دارای ویژگی‌های مشابهی هستند، آن‌ها را به تجزیه‌وتحلیل ارزش نسبی یکدیگر وادار می‌کند. در مطالعات حوزه سرمایه‌گذاری، تجزیه‌وتحلیل شرکت­های همتا سبب ایجاد مزیت اطلاعاتی و ارزش برای سایر شرکت‌ها می‌گردد. این امر به‌ویژه هنگامی که به حوزه‌های تجاری و ارزش بازار می‌رسد بسیار مهم است. در حوزه ادبیات مالی و حسابداری، فوستر (۱۹۸۱) و هان و همکاران (۱۹۸۹) از اولین پژوهشگرانی هستند که موضوع اثر همتا، تاثیرگذاری و سودمندی اطلاعات شرکت­های همتا برای سایر شرکت­های هم­صنعت را مطرح کرده و مورد تجزیه و تحلیل قرار دادند.

یکی از بارزترین مزایای استفاده از تجزیه‌وتحلیل شرکت­های همتا این است که به سرمایه‌گذاران و تحلیل‌گران کمک می‌کند تا سهام مستعد رشد یا فرصت‌های سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها را شناسایی نمایند. این رویکرد اغلب با تجزیه‌وتحلیل معیارهای مختلف، از جمله اهرم و سودآوری و سایر معیارهای عملکردی شرکت‌های همتا انجام می‌شود. انجام این کار به شرکت اجازه می‌دهد تا ضمن آشنایی با فرصت‌های پیش روی سرمایه‌گذاری، پروژه بهینه (پروژه‌های با خالص ارزش فعلی مثبت) را به‌عنوان یک فرصت سرمایه‌گذاری ارزش‌آفرین شناسایی نمایند. تأثیرگذاری شرکت‌های همتا بر سیاست‌های سرمایه‌گذاری و مالی سایر شرکت‌های هم­صنعت را می‌توان بر اساس مفاهیم اطلاعات ناقص و عدم اطمینان درباره موضوعات نیز مورد بحث قرار داد. عدم اطمینان درباره وضعیت اقتصادی پیش رو بخصوص در شرایط توأم با عدم قطعیت سبب می‌شود تا مدیریت شرکت‌ها از اعمال و استراتژی شرکت‌های همتا برای کسب اطلاعات بیشتر درباره فرصت‌های آتی سرمایه‌گذاری تقلید نمایند. براساس نظریه یادگیری مدیریتی نیز مدیریت شرکت‌ها به دلیل فضای رقابتی در صنعت و قیاس عملکردشان نسبت به سایر شرکت‌های همتا در اتخاذ تصمیم‌های مبتنی بر پیش­بینی­های شخصی مردد ‌شوند و ترجیح می‌دهند تا از استراتژی شرکت‌های همتا (رقیب) الگوبرداری نمایند. شرکت­های همتا در ابعاد مختلف می­توانند هم تاثیرگذار و هم تاثیرپذیر از یکدیگر باشند. این موضوع می­تواند بر بسیاری از تصمیم‌های مدیریتی، تامین­مالی، سرمایه­گذاری همتایان، نحوه افشای اطلاعات، عملکرد فعلی و آتی همتایان، کارایی بازار سرمایه، پرتفوی بهینه سرمایه­گذاری و ... تاثیر گذار باشد. تاکنون مطالعات پراکنده­ای نظیر «عملکرد شرکت­های همتا و مدیریت سود»، «گزارشگری مالی فرصت طلبانه و کارایی عملیاتی»، «بازده شرکت­های همتا و مدیریت سرمایه‌گذاری» در حوزه شرکت­های همتا انجام شده است، اما این مطالعات با هدف­گذاری مشخص به گونه­ای که نتیجه مجموعه مطالعات به بهبود فرآیند گزارشگری مالی منجر شود، انجام نشده است. با توجه به اهمیت شرکت‌های همتا، این هسته پژوهشی به بررسی ابعاد مختلف اثر همتا، پیامدها و کاربردهای آن در تصمیم‌های مالی و سرمایه­گذاری می­پردازد و تلاش دارد با همراستایی پژوهش­ها در ابعاد مختلف این موضوع، به بهینه­سازی تصمیم‌های سرمایه­گذاری و تخصیص کارامد منابع در بازار سرمایه ایران کمک کند. با توجه به اینکه یکی از مشکلات با اهمیت شرکت­ها در حال حاضر در حوزه نقدینگی و تامین مالی وجه نقد است، در همین راستا این هسته تلاش دارد از یک سو اثر همتا بر سطح نگهداشت وجه نقد و از سوی دیگر اثر همتا بر ارزش نهایی وجه نقد را مورد بررسی قرار دهد تا از این طریق تصمیم‌های مدیران شرکت­ها در حوزه تامین مالی و استفاده بهینه از وجه نقد بهبود یابد. همچنین یکی از موضوعات با اهمیت اخیر در گزارشگری مالی توجه به موضوعات حوزه پایداری با ابعاد محیط زیست، جامعه و حاکمیت شرکتی است. گزارشگری ESG در واقع افشاء و شفاف سازی داده­های زیست محیطی (Environmental)، اجتماعی (Social) و حاکمیت شرکتی (Governmental) است. هدف این گزارشگری روشن کردن فعالیت‌های حوزه ESG یک شرکت و در عین حال بهبود شفافیت سرمایه‌گذاران و الهام بخشیدن به سایر سازمان‌ها برای انجام همین کار است. از آنجایی که گزارشگری ESG مزایای کمی و کیفی فعالیت‌های ESG یک شرکت را خلاصه می‌کند، سرمایه‌گذاران می‌توانند منابع مالی ورودی را بررسی و غربال کنند، سرمایه‌گذاری‌ها را با ارزش‌های سازمانی خودشان هماهنگ کنند و از شرکت‌هایی که در معرض خطر آسیب به محیط زیست، گام‌های اشتباه اجتماعی یا فساد هستند اجتناب کنند. با توجه به اهمیت روز افزون گزارشگری ESG ، این هسته پژوهشی تلاش دارد با بررسی اثر همتا در حوزه گزارشگری زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) به سیاست­گذاران، سرمایه­گذاران و سایر ذینفعان در اتخاذ تصمیم‌های بهینه کمک نماید.

الف) بهبود عملکرد شرکت­های هم صنعت از طریق شناسایی نقاط قوت و ضعف شرکت­های همتا

ب) افزایش شفافیت گزارشگری مالی در شرکت­های همتا

ج) بهبود فرآیندهای تصمیم‌های سرمایه­گذاری و تخصیص بهینه منابع در بازار سرمایه ایران

د) افزایش فرآیند اعتمادسازی سرمایه­گذاران در صنعت و جامعه نسبت به سلامت فعالیت بازار سرمایه

اثر همتا از طریق وارد شدن در گزارشگری زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) شفافیت در گزارشگری مالی را افزایش می­دهد که این امر منجر به افزایش قابلیت اعتماد جامعه و سرمایه‌گذاران به اطلاعات موجود در بازار اوراق بهادار و گزارشگری مالی شرکت­ها می­گردد.

برنامه سال اول: در این راستا در اولین مرحله، این هسته تلاش دارد به بررسی عملکرد شرکت­های همتا پرداخته و اثر همتایی را در گزارشگری اخبار بد سود نسبت به اخبار خوب (محافظه­کاری شرطی) بررسی کند. همچنین نحوه اثرگذاری ریسک سقوط قیمت سهام شرکت­های همتا بر تصمیمات سرمایه­گذاری را نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد. مرحله دوم، با توجه به مشکلات نقدینگی بازار سرمایه و شرکت­ها، تلاش این هسته بر این است با انجام دو پژوهش در حوزه نقدینگی شرکت­ها، از دو بعد – سطح نگهداشت وجه نقد و ارزش نهایی وجه نقد – به بررسی اثر همتا بر نقدینگی بپردازد.

برنامه سال دوم: در راستای بهبود شفافیت در گزارشگری مالی، این هسته به بررسی هم­حرکتی سود و قابلیت مقایسه صورت­های مالی و تاثیر آن بر بازده سهام شرکت­های همتا می­پردازد. همچنین لحن گزارشگری مالی شرکت­های همتا و تاثیر آن بر فعالیت­های سرمایه­گذاری شرکت­ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

برنامه سال سوم: در راستای بهبود تصمیم­های کوتاه و بلندمدت شرکت­ها، این هسته اثرات همتای تغییر مدیرعامل و تغییر استراتژی بر تصمیمات کوتاه و بلندمدت شرکت­ها را مورد تجزیه و تحلیل قرار می­دهد. در مرحله آخر، با دستیابی به اهداف موارد مذکور در نهایت این هسته تلاش دارد اثر همتا را در گزارشگری پایداری با ابعاد وسیع در حوزه­های زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) با لحاظ کردن عملکرد، اندازه و تجربه شرکت­ها مورد بررسی قرار دهد.